ادات (علم منطق)ادات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای لفظ مفرد، فاقد معنای مستقل است. فهرست مندرجات۲ - وجه تسمیه ۳ - اقسام ادات ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - توضیح اصطلاحادات از اقسام لفظ مفرد است که به تنهایی، معنای مستقلی ندارد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگر نیاز دارد؛ مانند: «من» و «الی» در عربی، و «از» و «تا» در فارسی؛ مثل: از قم تا تهران مسافرت کردم. علامه حلی می‌گوید: لفظ مفرد غیر تام، لفظی است که دلالت آن به خودی خود کامل و مستقل نباشد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگری نیازمند باشد؛ مثل: حرف با در جمله کتبت بالقلم. [۱]
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۱.
۲ - وجه تسمیهوجه تسمیه مفرد غیر تام به ادات، که درلغت به معنای ابزار است، این است که در واقع، این قبیل الفاظ، آلت و ابزار ترکیب بعضی الفاظ با بعضی دیگرند. [۲]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵.
۳ - اقسام اداتاقسام ادات عبارت‌اند از: ادات رابطه، ادات غیر رابطه، ادات سلب، ادات عدول و ادات استثنا. [۳]
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۴-۱۵.
[۴]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۴.
[۵]
فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌المیزان، ص۱۴.
[۶]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۴۲-۱۴۳.
[۷]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۲۶-۲۷.
[۸]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۸-۲۹.
[۹]
مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۶۴.
[۱۰]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸-۱۹.
[۱۱]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴.
[۱۲]
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۱۴۰-۱۴۱.
[۱۳]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۴-۶۶.
[۱۴]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۵۳.
[۱۵]
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۱۳.
[۱۶]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸.
[۱۷]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۸.
[۱۸]
جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۴.
[۱۹]
ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق، ص۵۳.
[۲۰]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۷.
۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ادات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸. خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|